Stress verminderen op school

Hoe basisschool De STEMpel inzet op welzijn en leren

Stress belemmert niet alleen ons welzijn, maar ook ons vermogen om te leren. Dit wordt steeds duidelijker dankzij inzichten uit de neurowetenschap. Kinderen, wiens hersenen nog volop in ontwikkeling zijn, leren in interactie met elkaar en vooral met volwassenen hoe ze hun emoties en gedrag kunnen reguleren. In dit proces spelen leerkrachten een cruciale rol als co-regulatoren. Het is een verantwoordelijkheid die veel vraagt, maar ook kansen biedt om bij te dragen aan een gezond en veerkrachtig schoolklimaat.

Bij basisschool De STEMpel in Brugge begrijpen ze dit als geen ander. Ze zetten niet alleen in op bewustwording, maar nemen ook concrete stappen om stress bij zowel kinderen als leerkrachten te reduceren. Zo hebben ze een fysieke Zen-Zone gebouwd waar kinderen tot rust kunnen komen. Om het project een stevige basis te geven, organiseerden ze workshops voor leerkrachten en in de klassen rondom het thema rust en regulatie.

Mijn rol in het project

Ik werd gevraagd om mee vorm te geven aan dit project, met duidelijke doelstellingen:

• Voor de leerlingen: Leren aanvoelen wanneer ze behoefte hebben aan de Zen-Zone (overactievatie) en ontdekken hoe ze zichzelf kunnen helpen reguleren.
• Voor de leerkrachten: Tools aanbieden waarmee ze niet alleen zichzelf kunnen reguleren, maar ook hun leerlingen hierin kunnen ondersteunen (co-regulatie).

Samen hebben we een traject uitgewerkt, bestaande uit drie fases:

1. Workshop Zelfregulering voor leerkrachten

Leerkrachten spelen een sleutelrol in het co-reguleren van kinderen. Daarom is het essentieel dat zij signalen van overactivatie in hun eigen zenuwstelsel herkennen en weten hoe ze zichzelf kunnen gronden en tot rust brengen. Dan kunnen ze kinderen beter ondersteunen in het reguleren van hun emoties. Tijdens deze workshop hebben we stilgestaan bij:

• Inzichten in het autonome zenuwstelsel en stressreacties bij zowel volwassenen als kinderen.
• Praktische tools en hulpbronnen, zoals de Rustbox, die zowel leerkrachten als leerlingen kunnen gebruiken om te ontspannen en zichzelf te reguleren.

De leerkrachten kregen ook huiswerk: het verder ontdekken en uitproberen van de Rustbox. Hun bevindingen werden vervolgens meegenomen in de workshops in de klassen.

2. TRE®-reeks voor leerkrachten

Om leerkrachten extra te ondersteunen bij het omgaan met spanning en om o.a. burn-out te voorkomen, hebben we hen geïntroduceerd in TRE® (Tension Releasing Exercises). Dit is een wereldwijd erkende methode om diepe (spier)spanning, veroorzaakt door stress en trauma, los te laten.

In een reeks sessies hebben we ook verder gewerkt aan zelfregulatie binnen het TRE®-proces. Leerkrachten leerden hoe ze deze oefeningen zelfstandig kunnen toepassen. Hoewel het soms een uitdaging bleek om thuis tijd vrij te maken, kwamen de leerkrachten zelf met het voorstel om op school samen TRE®-sessies te organiseren. Dit biedt niet alleen een waardevol moment van ontspanning, maar versterkt ook de teamspirit.

3. Workshops in de klassen

Met voldoende kennis over het autonome zenuwstelsel en stressreacties gingen we samen met de leerkrachten en hun leerlingen aan de slag. In de klassen hebben we onderzocht:

• Hoe voelt het om zenuwachtig te zijn?
• Waarom reageert ons lichaam soms alsof er een leeuw achter ons aan zit?
• Wat voelt voor mij als een bedreiging, en hoe reageer ik daarop?
• Wat helpt mij om rustig te worden, en waarom is dat belangrijk?

De tools uit de Rustbox, gekozen door de leerkrachten, stonden centraal. Samen met de leerlingen verkenden we de polyvagaaltheorie, waarbij we autonome toestanden koppelden aan muziek, beweging, beelden en kleuren. Oudere leerlingen (3e tot 6e leerjaar) tekenden zelfs hun eigen polyvagale ladder.

Kinderen herkenden heel goed het gevoel van "zenuwachtig zijn" en sommigen wisten al hoe ze zichzelf tot rust konden brengen. Ze ontdekten ook dat bijvoorbeeld muziek een grote invloed heeft op hoe je je voelt, dat spanningsstofjes razendsnel worden aangemaakt, en dat ontspanningsstofjes (de "parachute") kunnen worden geactiveerd door specifieke tools en hulpbronnen uit de Rustbox. Daarbij beseften ze dat niet alle rustgevers voor iedereen even goed werken. Het was geweldig om dit verder te ontdekken in de klas, de Zen-Zone en thuis!

Zen-Zone en een duurzaam vervolg

De Zen-Zone is meer dan een project; het is een stap richting een schoolomgeving waarin welzijn en leren hand in hand gaan. Met de Zen-Zone biedt basisschool De STEMpel nu nog meer mogelijkheden om kinderen én leerkrachten te ondersteunen in het vinden van rust en balans. Een prachtig voorbeeld van hoe (neuro)wetenschap, lichaamsgericht werk en schoolpraktijk elkaar kunnen versterken!

Veel succes aan het team van BS De STEMpel met de verdere implementatie van de Zen-Zone!

Liefs, Daria